HAARLEMMERMEERPOLDER
De vraag naar turf vanuit Leiden, Haarlem en Amsterdam was zo groot en de opbrengsten van de landerijen waren zo gering dat de bewoners rond het Haarlemmermeer en de talrijke andere meren ten zuiden en ten oosten ervan de verleiding om hun landerijen te vervenen niet konden weerstaan. De uitgebaggerde veenlanden vulden zich met water en werden zo een makkelijke prooi voor de ‘waterwolf’, zoals het Haarlemmermeer vroeger wel werd genoemd. Hiermee hebben de eigenaren van de landerijen rond de oevers dus ook bijgedragen aan de ongebreidelde uitbreiding van de meren. Omstreeks 1700 had het Haarlemmermeer, dat gemiddeld twee tot vier meter diep was, een oppervlakte van 16.000 hectare en een eeuw later al circa 18.000 hectare. Tijdens zware stormen in 1834 en 1836 werd het water zo hoog opgezweept dat de polders in de wijde omgeving tot aan de gemeentegrenzen van Leiden en Amsterdam onderliepen. Actie was noodzakelijk, vooral ook omdat de kans bestond dat bij een nieuwe storm het Braassemermeer, de Westeinderplassen en het Legmeer door het Haarlemmermeer opgeslokt zouden worden, wat voor grote problemen zou zorgen. In 1839 werd de Wet op de droogmaking van het Haarlemmermeer aangenomen, onder groot protest van onder andere beurtschippers en vissers, die zich in hun bestaan bedreigd voelden. Amsterdam vreesde een verzanding van het IJ, Leiden en Haarlem waren bang voor een ernstige vervuiling van de stadsgrachten omdat deze niet meer doorgespoeld zouden kunnen worden en het Hoogheemraadschap Rijnland zag zijn boezemcapaciteit verminderd van 22.000 naar 4.000 hectare.
In mei 1840 werd begonnen met het graven van een 60 kilometer lange ringvaart en het bouwen van een ringdijk. In 1845 was dit werk gereed en kon het stoomgemaal Leeghwater aan de Kaag beginnen met het spuien op een speciaal voor dit doel gegraven kanaal dat bij Katwijk in zee uitwaterde. In 1848 en 1849 werden de stoomgemalen Lijnden en Cruquius in gebruik genomen en in 1852 was zo’n 800 miljoen m3 water weggepompt. Ter compensatie van het verlies aan boezemcapaciteit werden op kosten van het rijk drie grote stoomgemalen gebouwd bij Halfweg, Spaarndam en Gouda met voldoende capaciteit om de bewoners van het hoogheemraadschap Rijnland te behoeden voor overstromingen.
In de jaren 80 en 90 van de 19e eeuw heerste onder de veelal agrarische bevolking van de polder grote armoede als gevolg van de sterk dalende graanprijzen door de import van goedkoop graan uit Amerika, Rusland en Zuid-Amerika. Vele boeren verhuisden naar de steden of emigreerden naar de Verenigde Staten. Na de eeuwwisseling verbeterde dit door betere landbouwtechnieken, mechanisering van de landbouw en de aansluiting van Hoofddorp in 1912 op het spoorwegnet van de Hollandsche Electrische Spoorweg Maatschappij. Vanwege de snelle opkomst van het auto- en vooral het busverkeer moest de maatschappij verschillende lijnen opheffen. In 1935 reed voor het laatst een passagierstrein van de HESM door de polder, waarna de polder het bijna een halve eeuw zonder een treinverbinding moest stellen, totdat in 1978 het eerste deel van de Schiphollijn (Amsterdam-Zuid – Schiphol) in gebruik werd genomen.
Tegenwoordig telt de gemeente Haarlemmermeer ruim 140.000 inwoners en is veel van het landelijke karakter verloren gegaan, vooral vanwege de onstuitbare ontwikkeling van de luchthaven Schiphol. In 1917 werd op last van het Ministerie van Oorlog een militair vliegkamp aangelegd bij het fort Schiphol, op een weiland in de hoek tussen de Spaarnwouderweg (nu Schipholweg) en de Schinkeldijk (nu Schipholdijk). Een jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog kreeg de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij toestemming het vliegveld te gebruiken voor de burgerluchtvaart. In 1938 kreeg het vliegveld, toen circa 210 hectare groot, verharde landingsbanen. Momenteel beslaat de luchthaven 1.700 hectare, ongeveer 10% van de gemeente Haarlemmermeer, en verwerkt Schiphol zo’n 43 miljoen passagiers per jaar.
De Haarlemmermeer van boven